Prócz wystawianych od 1 sierpnia wizerunków prac Tomaszewskiego z lat 1939–1944
(są wśród nich wizerunki litografii i akwarel utrwalających brutalną codzienność okupowanej Warszawy,
wizerunek dywersyjnej ulotki, plakatu powstańczego z 23 sierpnia 1944)
w Mauzoleum Walki i Męczeństwa na stałe prezentujemy także –
wyświetlane na ścianie dawnego pokoju dyżurnego funkcjonariusza Gestapo –
cztery rysunki tego artysty z lat 1940–1942 z serii „Przesłuchanie na Szucha”.

Spektakularna ucieczka autora tych prac ze szponów Gestapo stała się kanwą
scenariusza filmu „Umarłem, aby żyć” (1984) w reżyserii Stanisława Jędryki.
Aresztowany przez Gestapo we wrześniu 1941 r. w podziemnej drukarni,
Stanisław Tomaszewski trafił do więzienia Pawiak,
skąd wielokrotnie przewożony był na brutalne przesłuchania w aleję Szucha.
W obawie, że nie wytrzyma przesłuchań, w grypsach prosił władze konspiracyjne o truciznę.
Wraz z odmową uzyskał informację, że przygotowywana jest jego ucieczka.
W ambulatorium dentystycznym na Pawiaku zarażony został bez swojej wiedzy tyfusem plamistym.
Przewieziony przez Niemców do szpitala zakaźnego Św. Stanisława na Woli,
zgodnie z otrzymanymi tam wskazówkami – symulował atak wyrostka robaczkowego.
Przetransportowany w związku z tym do Szpitala Wolskiego na ulicy Płockiej,
przez polskich lekarzy tworzących komórkę konspiracyjną poddany został pozorowanej operacji,
w trakcie której udało się zastąpić go zwłokami podobnego do niego fizycznie, niedawno zmarłego mężczyzny.
Niemcom zakomunikowano oficjalnie, że mimo udanego zabiegu pacjent zmarł.
Na mieście ukazały się nekrologi z nazwiskiem Tomaszewskiego,
na cmentarzu Bródnowskim odbył się jego fikcyjny pogrzeb.
Uratowany – do końca okupacji musiał się ukrywać.
Nie przeszkodziło mu to jednak być niezwykle aktywnym działaczem podziemia.
Przede wszystkim współtworzył rozmaite konspiracyjne publikacje.
Między innymi zaprojektował słynną dywersyjną wersję okupacyjnego banknotu.
A w czasie Powstania Warszawskiego tworzył plakaty i znaczki dla Poczty Polowej Armii Krajowej.

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z twórczością Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego
i jego losami
w Mauzoleum Walki i Męczeństwa (aleja Szucha 25)
oraz na dziedzińcu Muzeum Więzienia Pawiak (ulica Dzielna 24/26),
gdzie od maja 2025 r. oglądać można przygotowaną przez nas wystawę planszową
„Więźniowie Gestapo w alei Szucha”.

W projekcie afisza zapowiadającego wystawę wykorzystano wizerunek plakatu autorstwa Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego
z okresu Powstania Warszawskiego.